تعریف طرحواره استحقاق چیست؟

چرا بعضی از افراد همیشه حق به جانب هستند و می خواهند حرف حرف خودشان باشد؟چرا بعضی از افراد بسیار خودشیفته هستند؟چرا بعضی ها اصلا دیگران را در نظر نمی گیرند و فقط خودشان را می بینند؟شاید که این افراد گرفتار «طرحواره استحقاق یا همان طرحواره خودشیفتگی» باشند.

اگر می خواهید بدانید که طرحواره چیست مقاله زیر را بخوانید:

طرحواره درمانی به زبان ساده

بعضی از مراجعین ما(که گرفتارطرحواره استحقاق بزرگ منشی هستند)رفتارهایی می‌کنند که ممکن است که ما از آن‌ها عصبانی شویم، مثلاً یکی از مراجعین ما که به منشی من، برای گرفتن وقت پیام داد، منشی به او گفت؛ ما فقط روزهای دوشنبه و چهارشنبه امکان مشاوره داریم، اما او می‌گفت؛ من در این روزها فرصت نمی‌کنم، فقط سه‌شنبه به من وقت بدهید.

منشی نیز با هماهنگی بسیار زیاد و تماس‌های مکرر با من سه‌شنبه ساعت ۶ و ۷ بعدازظهر را در نظر گرفت و به او پیشنهاد کرد، اما او بازهم گفت؛ من اصلا نمی‌توانم!

رفتارهای او طوری بود که انگار ما باید خود را با او هماهنگ می‌کردیم نه او با ما، به همین دلیل از دست او عصبانی بودیم.

بعضی از این مراجعان(که گرفتارطرحواره استحقاق بزرگ منشی هستند) وقتی که به دفتر ما می‌آیند به خود اجازه می‌دهند که درباره مکان دفتر ما، یا فضای دفتر ما یا نور و رنگ دفتر ما، اظهار نظر کنند. بعضی از آن‌ها با تأخیر می‌آیند، بعضی از آن‌ها طوری صحبت می‌کنند که انگار آمدند که صلاحیت ما را بررسی کنند. البته هیچ اشکالی ندارد که قبل از مراجعه درباره صلاحیت روانشناسی که نزد او می‌رویم پرس‌وجو کنیم، اما این‌ که مستقیماً از روانشناس بالینی بپرسیم که تحصیلات شما چیست و در کجا تحصیل کرده اید، رفتار مناسبی نیست، می‌شود این سوالات را از منشی پرسید، اما افراد مبتلا به طرحواره استحقاق به خودشان حق می‌دهند که هر طوری که دلشان می‌خواهد رفتار کنند.

بعضی از علائم رفتاری در افراد مبتلا به تله استحقاق

این افراد معمولاً وقتی برای مشاوره یا طرحواره درمانی مراجعه می‌کنند که کف ‌گیرشان ته دیگ خورده است مثلا همسری داشته باشند که آن‌ها را تهدید به جدایی کند.

این افراد همیشه ناراضی هستند و دیگرا ن را وسیله و ابزاری برای ارضاء نیازهای خود می‌بینند و همیشه خرده فرمایش دارند. البته خودشان این طور فکر نمی‌کنند و خیال می‌کنند که دیگران زیادی از کاه کوه می‌سازند. بعضی از این افراد نمی‌توانند به شغل خود پاپبند باشند مثلا تاخیر دارند غیبت زیاد دارند.

بیماران مبتلا به طرحواره استحقاق وقتی که کاری را شروع می‌کنند ممکن است که در ابتدا برای آن‌ها جذاب باشد، اما بعد از مدتی برای آن‌ها خسته کننده می شود از آن دل‌زده می‌شوند و آن را رها می‌کنند.

یکی از مراجعینم خانمی بود که دائما شغل عوض می‌کرد و همسرش او را فردی تنوع‌طلب و لذت ‌طلب می‌دانست و به او می‌گفت تو آدم لذت‌ طلبی هستی و دائماً شغل عوض می‌کنی، وقتی که با خانمش صحبت کردم متوجه  وجود طرحواره استحقاق و خودشیفتگی در او شدم زیرا او بر اساس احساسات، شغلش را تعیین می‌کرد.

وقتی از شغلی خوشش می ‌آمد آن را انتخاب می‌کرد و بعد از مدتی که از آن دل‌زده می‌شد، آن‌را رها می‌کرد، او پشتکار و پای‌بندی به کارش نداشت.

البته این خانم برای درمان مراجعه نکرده بود، او مراجعه کرده بود تا از روان درمانگر به عنوان ابزاری برای تغییر شوهرش استفاده کند. او خیلی سعی می‌کرد که با ترفندهای مختلف، نظر ما را به عنوان روان‌شناس جلب کند تا از ما به عنوان ابزاری مشروع برای تغییر شوهرش استفاده کند، اما وقتی که متوجه شد ترفندهای او بی‌فایده است از ما عصبانی و بداخلاق شد، رفتارش با ما تغییرکرد و گفت که من شما را قبول ندارم.

طرحواره استحقاق و خودشیفتگی انواع مختلف دارد :

1. خودشیفته لوس(طرحواره استحقاق ناب)

2. خودشیفته وابسته(تله استحقاق شکننده)

3. خودشیفته عصبانی(تله استحقاق شکننده)بعضی ها به آن طرحواره استحقاق تکانشگری هم می گویند.

4. خودشیفته پنهان(طرحواره استحقاق شکننده)

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد هرکدام از این نوع از خودشیفتگی روی لینک زیر کلیک کنید

طرحواره استحقاق چیست؟

جملات شایع افراد مبتلا به طرحواره استحقاق یا خودشیفتگی

جملات شایعی که از زبان کسانی که طرحواره استحقاق یا خودشیفتگی دارند می شنویم:

شخص مورد نظرم پیدا نشد.

کسی که لایق من باشد پیدا نشد، هرکسی لیاقت بودن با من را ندارد.

من با هر کسی وارد رابطه نمی شوم

در منابع علمی و روانپزشکی به این طرحواره ، اختلال شخصیت خودشیفته هم می گویند که از نظر ما به عنوان طرحواره درمانگر تعریف دقیقی نیست زیرا آن را به انواع مختلف تقسیم نمی کند وبه ریشه های شکل گیری آن هم اشاره نمی کند.

اگر می خواهید در مورد اختلال شخصیت خودشیفته بیشتر بدانید مقاله زیر را بخوانید:

اختلال شخصیت خودشیفته چیست؟

وجه اشتراک همه کسانی که مبتلا به انواع طرحواره استحقاق هستند این است که همدلی آن ها با دیگران پائین است و اگر بخواهیم بر روی طیف 0 تا 100 نمره گزاری کنیم بعضی از آنها برروی بیست و بعضی ها برروی 100 قرار دارند، و افراد بین دو عدد توزیع شده اند، نام این طبف، عدم همدلی است.

آنها بیشتر احساسات و عواطف و هیجانات و افکار خود را مهم تر از دیگران می دانند هرچند خودشان هرگز اینطور فکر نمی کنند، و اینکه خودشان اینطور فکر نمی کنند خود یکی از علائم تشخیص خودشیفتگی است زیرا افراد مبتلا به طرحواره استحقاق، غالبا(نه همیشه) نمی دانند که خودشیفته هستند، به همین دلیل من(ارسطو رضایی) وقتی که با این مراجعین مواجه می شوم در ابتدا ممکن است مستقیم به آن اشاره نکنم، البته باید درک کنیم که اینطور نیست که آنها عمدا و از روی بد ذاتی گرفتار این طرحواره شده باشند، این سبب می شود درمانگران بتوانند همدلی لازم را با آنها داشته باشند زیرا کسی که وقت برای درمان خود می گذارد ممکن است مقداری به این بینش رسیده باشد که این ویژگی های او سبب می شود ناخواسته به خود یا دیگران آسیب برسانید.

اگر می خواهید در مورد این طرحواره بیشتر بدانید مقاله زیر را مطالعه کنید در مقاله زیر هم پادکست و هم ویدئو هایی قرار داده ام و بیشتر این طرحواره را معرفی کرده ام و هم تست طرحواره استحقاق را هم قرار داده ام که سب می شود بیشتر تشخیص بدهید که آیا این مشکل را دارید یا خیر؟

طرحواره استحقاق و انواع آن چیست؟

اگر می خواهید به درمان طرحواره نقص و شرم بپردازید لینک زیر را لمس کنید

پکیج های آموزشی طرحواره درمانی